ISO 45001 en medezeggenschapsorganen
Organisaties en bedrijven zijn voortdurend in beweging. In elke organisatie worden doorlopend beslissingen genomen. Beslissingen die invloed hebben op de koers van de organisatie en die dus veranderingen met zich mee kunnen brengen voor de werknemers.
In de norm ISO 45001 voor Gezond en Veilig Werken (G&VW) wordt “consultatie en participatie van medewerker” vereist. Met o.a. het implementeren van medezeggenschapsorganen kan hier invulling aangegeven worden. Denk aan de ondernemingsraad, de personeelsvertegenwoordiging of de personeelsvergadering.
Wet op de Ondernemingsraden (WOR)
In Nederland zijn de rechten en plichten van de medezeggenschap voor een groot deel geregeld in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR). Telt de organisatie 50 of meer medewerkers (in de onderneming werkzame personen volgens art. 6 lid 4), dan is een ondernemingsraad verplicht. Met minder dan 50 werknemers kan de organisatie vrijwillig een ondernemingsraad oprichten, bijvoorbeeld omdat het in de CAO vastgesteld staat. Bij het vaststellen van de hoeveelheid medewerkers telt de ondernemer niet mee. Wél alle andere werknemers (collega’s met een contract, een arbeidsovereenkomst of een publiekrechtelijke aanstelling). Het maakt geen verschil of een werknemer voltijd of in deeltijd werkt. De uitzendkrachten tellen mee zodra zij twee jaar voor de organisatie werken. Werknemers die een arbeidsovereenkomst hebben, maar feitelijk ergens anders werken (bijvoorbeeld omdat zij gedetacheerd zijn bij een andere onderneming) tellen ook mee. Werknemers die elders in dienst zijn maar hun werk voor de betreffende organisatie verrichten, tellen niet automatisch mee. De ondernemer en ondernemingsraad kunnen samen wel besluiten om hen te rekenen tot de “in de onderneming werkzame personen.” Denk aan de medewerkers van de kantine die formeel in dienst zijn van een cateraar, maar dagelijks in de kantine van de onderneming staan.
Met het vaststellen van medezeggenschapsorganen in welke vorm dan ook, worden er kansen gecreëerd tot invloed en betrokkenheid of anderzijds “consultatie en participatie”.
De ondernemingsraad
Een van de zorgtaken van een or is het meebeslissen over regelingen voor goede arbeidsomstandigheden voor de medewerkers. Een ondernemingsraad (or) bestaat uit werknemers die namens het personeel periodiek overleg voeren met de bestuurder van de organisatie (doorgaans de directeur). De or weegt het organisatiebelang af tegen het personeelsbelang. De or oefent invloed uit op de toekomst van een organisatie d.m.v. advies op voorgelegde plannen.
Een ondernemingsraad heeft een aantal rechten:
- Informatierecht: Recht op informatie die voor de or nodig is om het werk goed te doen (art. 31).
- Adviesrecht: Over algemeen, financieel, economisch en organisatorisch beleid (art. 25).
- Instemmingsrecht: Op het gebied van sociaal beleid, voor zover dit niet in de CAO geregeld is (art. 27).
- Initiatiefrecht: De or kan zelf zaken agenderen en met eigen plannen komen (art. 23 lid 3).
De personeelsvertegenwoordiging
Een personeelsvertegenwoordiging (pvt) is mogelijk bij minder dan 50 en meer dan 10 medewerkers. Een pvt kan worden ingericht als de meerderheid van de medewerkers deze nodig acht, of als de bestuurder het initiatief neemt. Een personeelsvertegenwoordiging heeft naast het adviesrecht ook instemmingsrecht. Toch heeft een pvt beduidend minder onderwerpen om mee in te stemmen. De personeelsvertegenwoordiging kan, net als de or, met de bestuurder praten over alles dat in het belang is van een goed functionerende organisatie. Overleg vindt plaats binnen 2 weken als pvt of de ondernemer hierom vraagt. Hierbij heeft de pvt ook de mogelijkheid om het (Arbo) beleid te beïnvloeden. Tenminste eenmaal per jaar bespreekt de pvt ook de algemene zaken met de ondernemer. Belangrijk is dat de overlegstructuur wordt gepland. Dit om te vermijden door de druk van de dagelijkse zaken er geen overleg kan plaatsvinden, tussen de medezeggenschapsorganen en de ondernemer. Door een overleg hoor je ook tijdig van ontwikkelingen en kan er bijtijds op worden gereageerd.
De personeelsvergadering
Bij gebrek aan personeelsvertegenwoordiging (pv) is er de personeelsvergadering. Ten minste een keer per jaar wordt hier de algemene gang van zaken besproken. Voor die vergadering stelt de bestuurder relevante informatie beschikbaar. In een pv kan worden gesproken over alle aangelegenheden die de onderneming betreffen en waarover ofwel de ondernemer, ofwel de “werkzame personen” een overleg wenselijk vinden. Bij een personeelsvergadering hebben de medewerkers de volgende rechten: adviesrecht, initiatiefrecht en informatierecht.
Belangrijke verschillen tussen pvt en or
Hulp nodig?
Gaat jouw organisatie aan de slag met het opzetten van een ISO 45001 managementsysteem? Neem contact op via info@qsn.nl, we helpen graag. Ook voor de inrichting van consultatie en participatie hebben wij ervaring met passende tools en methodieken. We vertellen graag wat het beste bij jouw organisatie past.
Bronnen: www.ornet.nl & NEN ISO 45001:2018
